Mae grŵp o fyfyrwyr Coleg Sir Benfro wedi llunio cynllun i leihau allyriadau carbon a achosir gan deithiau bws i’r coleg ac oddi yno.
Mae’r genhedlaeth iau yn gwybod pa mor bwysig yw cynaliadwyedd. Pan fyddwn ni’n siarad am yr argyfwng hinsawdd, rydyn ni’n sôn am y byd y byddan nhw’n ei etifeddu. Mae trafnidiaeth gynaliadwy yn bwysig iawn i lawer ohonyn nhw. Gweithredodd grŵp o fyfyrwyr Coleg Sir Benfro yn ddiweddar a chreu cynnig ar gyfer system drafnidiaeth gyhoeddus integredig well ar gyfer myfyrwyr sy’n teithio i’r Coleg ac oddi yno. Cyflwynwyd y cynnig ganddyn nhw wedyn i weithwyr proffesiynol o’r sector trafnidiaeth yn ein rhanbarth – GWR, TFW a First Cymru.
Lluniodd y grŵp o bedwar myfyriwr – Blu Grey, Andrew Scott, Lea Alford a Jack Springer – eu cynnig fel rhan o waith a wnaed yn y Coleg gyda myfyriwr gwadd o Sefydliad Technoleg Massachusetts. Gwahoddodd y myfyriwr a oedd ar ymweliad grwpiau o fyfyrwyr i gyflwyno eu cynigion cynaliadwyedd mewn cystadleuaeth arddull Dragon’s Den a gynhaliwyd yn y Coleg.
“Yr her oedd cyflwyno syniad i gynyddu cynaliadwyedd ledled Coleg Sir Benfro,” meddai Blu. “Roedd yn rhaid i ni ystyried pa mor ymarferol oedd gwneud cais, pa mor gynaliadwy oedd e, pa mor gyfeillgar yn economaidd oedd e, a pha mor gyflym y gallai gael ei weithredu.”
Daeth grŵp Blu yn ail, a phan glywodd tîm Partneriaeth Rheilffyrdd Cymunedol Cysylltiedig De-orllewin Cymru yr hyn redden nhw wedi’i gyflawni, redden nhw am eu helpu i fynd â’r gwaith ymhellach. Felly fe wnaethon nhw drefnu cyfarfod rhwng y myfyrwyr a chynrychiolwyr o TFW, GWR a First Cymru.
“Ro’n ni’n falch o gael y cyfle i gyflwyno’r syniad yn llawn i bobl o’r sector trafnidaeth. Felly fe wnaethon ni gytuno ar ddyddiad cyfarfod a pharhau i weithio ar gymhlethdodau bach y prosiect,” meddai Blu. “Fe wnaethon ni weithio i gael mwy o wybodaeth am ba mor effeithiol ac ymarferol fyddai ei roi ar waith.”
Un o fanteision y prosiect a gynigir gan grŵp Blu yw y gellir ei weithredu fesul cam. “Gallwch chi newid un llwybr ar y tro,” meddai Blu. “Y prif syniad y tu ôl iddo yw bod gyda ni lawer o wasanaethau ar gyfer bysiau coleg sydd bron yn union yr un peth â’r trenau.”
Eu hateb yw annog pobl i ddefnyddio’r trenau, yn hytrach na dyblu gyda gwasanaeth bysiau’r coleg, sy’n creu allyriadau carbon.
“Mae’r trenau eisoes yn eu lle a’r amserau rydyn ni wedi bod yn edrych arnyn nhw yw pan mae’r gwasanaethau trên yn tueddu i fod yn llai prysur – felly fe ddylen ni fod yn defnyddio trafnidaeth sydd ar gael i’r cyhoedd yn lle rhedeg bysiau mynediad sy’n creu mwy o allyriadau carbon, yn enwedig pan fydd angen i ni fod yn fwy ymwybodol o’r amgylchedd,” meddai Blu.
“Dyma un yn unig o’r llu o syniadau rydyn ni wedi gallu eu rhoi ar waith i helpu i wthio pethau ymlaen. Gyda’n cyfrifiadau presennol, gallwn ni arbed tua 30 cilogram o allyriadau carbon y dydd. Mae hynny’n destun newid oherwydd llawer o wybodaeth y mae angen i ni ymchwilio iddi o hyd ond mae’n amlwg ei fod yn llai o allyriadau carbon fesul myfyriwr hefyd – a gobeithio i’r darlithwyr hefyd os ydyn nhw’n defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus.”
Gwnaeth y myfyrwyr gryn argraff ar bawb gydag ansawdd, gweledigaeth a deallusrwydd eu cyflwyniad, a wnaed yn swyddfa Cysylltiedig De-orllewin Cymru yng Ngorsaf Rheilffordd Abertawe.
“Roedd yn wych gwrando ar gyflwyniad y myfyrwyr ac roedd yn amlwg gweld lefel yr ymrwymiad a’r gwaith caled roedden nhw wedi’i wneud iddo,” meddai Sharon Giffard, Rheolwr Gwarchodlu, Canolog, GWR. “Roedd eu hangerdd i wneud gwahaniaeth yn amlwg ac ro’n nhw’n ysbrydoledig. Mae GWR a’n tîm lleol yn Abertawe bob amser eisiau clywed gan y cwsmeriaid a’r cymunedau rydyn ni’n eu gwasanaethu, felly roedd yn wych cael ein gwahodd.”
Roedd y myfyrwyr yn falch o allu mynd â’u cynnig i’r lefel nesaf.
“Ro’n i’n teimlo’n nerfus i ddechrau oherwydd dyma oedd ein cyfle cyntaf i wneud rhywbeth fel hyn,” meddai Blu. “Fodd bynnag, ro’n ni’n gwybod bod gyda ni bob hawl i fod yno, oherwydd ro’n ni wedi rhoi’r amser a’r ymdrech, y tu allan i unrhyw un o’n hastudiaethau, i roi hyn ar waith. Mae ei weld yn gwneud cymaint o gynnydd yn anhygoel i bob un ohonon ni.”
Ychwanegodd Blu fod y myfyrwyr wedi dysgu llawer gan gynrychiolwyr y cwmni trafnidiaeth a fydd yn eu helpu i fireinio eu prosiect ymhellach:
“Fe wnaethon ni ddarganfod sut a pham mae trafnidiaeth gyhoeddus mor bwysig i’r cwmnïau hyn. Byddai’n anhygoel gweithredu ein syniad oherwydd ar hyn o bryd, nid yw trafnidiaeth y coleg yn gyhoeddus; mae’n breifat. Cael mwy o bobl ar drafnidiaeth gyhoeddus yw’r union beth y mae’r cwmnïau hyn ei eisiau, ac rydyn ni’n rhoi ffordd iddyn nhw gyflawni hynny.
“Cawson ni lawer o wybodaeth am hyn yn y cyfarfod. Fe wnaethon ni ddarganfod pethau na fydden ni wedi eu hystyried o’n safbwynt ni, ac mae gyda ni holiadur nawr yn mynd at ddysgwyr eraill yn y Coleg i gael eu barn ar sut mae teithio’n gweithio iddyn nhw. Gallwn ni integreiddio eu barn o fewn y prosiect i’w wella. Rydyn ni hefyd yn mynd i gyflwyno hyn i Gyngor Sir Penfro.”
Nid yw’n dod i ben yn y fan honno: mae’r myfyrwyr yn mynd i ymuno â byrddau a grwpiau trafod dan arweiniad South West Wales Connected a 4theRegion, sy’n cynnal South West Wales Connected. Maen nhw’n gobeithio helpu i ysgogi newidiadau sy’n cefnogi trafnidiaeth gynaliadwy ar draws De-orllewin Cymru a thu hwnt.
“Rydyn ni’n mynd i fod yn siarad am y gwahanol ffyrdd o weithredu trafnidiaeth gyhoeddus,” meddai Blu. “Mae gwir angen trafnidiaeth gyhoeddus ar fy ngrŵp oedran – pobl rhwng 14 a 18 oed – oherwydd efallai na fydd ein rhieni’n gyrru, a dydyn ni ddim yn gallu gyrru eto.
“Mae hynny’n golygu bod unrhyw benderfyniadau sy’n cael eu gwneud am drafnidiaeth gyhoeddus yn mynd i effeithio’n arbennig ar bobl fy oedran i, felly rydyn ni’n falch iawn o gael y mewnbwn a chael mwy o gyfleoedd i wneud cynnydd.”
O ran eu prosiect, maen nhw’n edrych ymlaen iddo ddwyn ffrwyth, ac mae ganddyn nhw obeithion am wasanaeth trên gwell a fydd hefyd yn arwain gyrwyr i ddewis trenau dros eu ceir, gan arwain at hyd yn oed mwy o arbedion carbon.
“Rydyn ni’n gobeithio cael y cynnyrch terfynol wedi’i weithredu’n llawn nid yn unig ar gyfer Coleg Sir Benfro, ond hefyd ar gyfer Coleg Ceredigion, Coleg Sir Gâr, a gobeithio mwy,” meddai Blu. “Mae’n system sydd wedi cael ei dangos i weithio mewn colegau yn Lloegr, felly gadewch i ni wneud iddo weithio yma hefyd.”
